शब्दांच्या जाती मराठी व्याकरण | Shabdanchya jati Marathi vyakaran

Shabdanchya jati Marathi vyakaran – हा लेख मराठी व्याकरणातील शब्दांच्या जाती घटका बद्दल आहे. यात शब्दांचे प्रकार, त्यांचे वर्गीकरण (विकारी आणि अविकारी ) आणि वाक्य निर्मितीतील त्यांची भूमिका स्पष्ट करते, ज्यामध्ये विशेषणे आणि क्रियाविशेषणांची उदाहरणे देखील समाविष्ट आहेत.

शब्दांची व्याख्या व महत्त्व – Shabdanchya jati Marathi vyakaran

• शब्द हा वाक्यातील महत्त्वाचा घटक आहे. ज्या अक्षर समूहाला काही अर्थ तयार होतो त्यास शब्द असे म्हणतात.
• शब्दांच्या एकूण आठ जाती आहेत.
• शब्दांच्या एकूण आठ जाती आहेत, त्यातील चार विकारी तर चार अविकारी आहेत.

प्रत्यय व प्रकृती-विकृती

• काही अक्षर समूह असे आहेत, त्यांना अर्थ नसतो, परंतु तो अक्षर समूह इतर अक्षर समूहांना जोडल्यास शब्दाचे रूप तयार होते. त्यास प्रत्यय असे म्हणतात.
• शब्दांना जसा अर्थ असतो, तसा प्रत्ययांना मात्र अर्थ नसतो.
• शब्दाच्या मूळ रूपाला प्रकृती तर त्याला प्रत्यय जोडल्यास विकृती असे म्हणतात.

विकारी शब्द : Shabdanchya jati Marathi vyakaran

• ज्या शब्दाचा लिंग, वचन आणि विभक्ती मध्ये बदल होतो, अशा शब्दांना विकारी शब्द म्हणतात.
• लिंग, वचन आणि विभक्ती मुळे बदल होणाऱ्या शब्दास विकारी (सव्यय) असे म्हणतात.
• शब्दांच्या 4 विकारी जाती आहेत:
  1. नाम (Nouns)
  2. सर्वनाम (Pronouns)
  3. विशेषण (Adjectives)
  4. क्रियापद (Verbs)

अविकारी शब्द

• ज्या शब्दाचा लिंग, वचन आणि विभक्ती मध्ये बदल होत नाही, अशा शब्दांना अविकारी शब्द म्हणतात.
• लिंग, वचन आणि विभक्ती मुळे बदल न होणाऱ्या शब्दांना अविकारी (अव्यय) असे म्हणतात.
• शब्दांच्या 4 अविकारी जाती आहेत:
  1. क्रियाविशेषण अव्यय (Adverbs)
  2. शब्दयोगी अव्यय (Prepositions)
  3. उभयान्वयी अव्यय (Conjunctions)
  4. केवलप्रयोगी अव्यय (Interjections)

हेही वाचा>>>>विशेषण (मराठी व्याकरण) | Visheshan mcq

विशेषण व क्रियाविशेषण (Shabdanchya jati Marathi vyakaran)

• विशेषण: नामा विषयी विशेष माहिती ज्या शब्दामुळे मिळते, त्यास विशेषण असे म्हटले जाते.
  उदाहरणार्थ: “विवेक हा चांगला मुलगा आहे.” यातील “चांगला” हे विशेषण आहे.
• क्रियाविशेषण: एखाद्या क्रियेविषयी विशेष माहिती ज्या शब्दामुळे मिळते, त्यास क्रियाविशेषण असे म्हटले जाते.
  उदाहरणार्थ: “तो जोरात धावतो.” यातील “जोरात” हे क्रियाविशेषण आहे.

क्र.	प्रकार	व्याख्या	उदाहरण
1	विशेषण	नामा विषयी विशेष माहिती ज्या शब्दामुळे मिळते, त्यास विशेषण असे म्हटले जाते.	“विवेक हा चांगला मुलगा आहे.” यातील “चांगला” हे विशेषण आहे.
2	क्रियाविशेषण	एखाद्या क्रियेविषयी विशेष माहिती ज्या शब्दामुळे मिळते, त्यास क्रियाविशेषण असे म्हटले जाते.	तो जोरात धावतो.” यातील “जोरात” हे क्रियाविशेषण आहे.

 

Shabdanchya jati Marathi vyakaran | वन लायनर

1. शब्दांच्या जाती शब्द हा वाक्यातील महत्त्वाचा घटक आहे. ज्या अक्षर समूहाला काही अर्थ तयार होतो त्यास शब्द असे म्हणतात.
2. काही अक्षर समूह असे आहेत त्यांना अर्थ नसतो परंतु तो अक्षर समूह इतर अक्षराचा समूहांना जोडल्यास शब्दाचे रूप तयार होते त्यास प्रत्यय असे म्हणतात.
3. शब्दांना जसा अर्थ असतो तसा प्रत्ययांना मात्र अर्थ नसतो. शब्दाच्या मूळ रूपाला प्रकृती तर त्याला प्रत्येय जोडल्यास विकृती असे म्हणतात.
4. शब्दांच्या एकूण आठ जाती आहेत. 
5. शब्दांच्या एकूण आठ जाती आहेत त्यातील चार विकारी तर चार अविकारी आहेत. 
6. शब्दांच्या 4 विकारी जाती आहेत त्या पुढील प्रमाणे : नाम, सर्वनाम,  विशेषण आणि क्रियापद.

वन लायनर – Shabdanchya jati Marathi vyakaran

1. शब्दांच्या 4 अविकारी जाती आहेत त्या पुढील प्रमाणे : क्रियाविशेषण अव्यय, शब्दयोगी अव्यय, उभयान्वयी अव्यय आणि केवलप्रयोगी अव्यय.
2. ज्या शब्दाचा लिंग, वचन आणि विभक्ती मध्ये बदल होतो अशा शब्दांना विकारी शब्द म्हणतात.
3. ज्या शब्दाचा लिंग, वचन आणि विभक्ती मध्ये बदल होत नाही अशा शब्दांना अविकारी शब्द म्हणतात.
4. लिंग वचन आणि विभक्ती मुळे बदल होणाऱ्या शब्दास विकारी (सव्यय) तर लिंग वचन आणि विभक्ती मुळे बदल न होणाऱ्या शब्दांना अविकारी (अव्यय) असे म्हणतात.
5. विशेषण : नामा विषयी विशेष माहिती ज्या शब्दामुळे मिळते त्यास विशेषण असे म्हटले जाते. उदाहरणार्थ: विवेक हा चांगला मुलगा आहे.
6. क्रियाविशेषण : एखाद्या क्रियेविषयी विशेष माहिती या शब्दामुळे मिळते त्यास क्रियाविशेषण असे म्हटले जाते.

Shabdanchya jati Marathi vyakaran – शब्दांच्या जाती प्रश्न भाग १

प्रश्न : शब्दांच्या जाती किती?

1. आठ 
2. सोळा 
3. चार 
4. दोन 

प्रश्न :शब्दांच्या जाती पैकी खालीलपैकी कोणती जात विकारी आहे? 

1. नाम 
2. क्रियाविशेषण अव्यय 
3. शब्दयोगी अव्यय 
4. केवलप्रयोगी अव्यय 

प्रश्न :शब्दांच्या विकारी जाती किती?

1. चार 
2. तीन 
3. दोन 
4. एक 

प्रश्न :शब्दांच्या अविकारी जाती किती?

1. चार 
2. तीन 
3. दोन 
4. एक 

प्रश्न : शब्दाचा लिंग, वचन आणि विभक्ती मध्ये बदल होतो अशा शब्दांना काय म्हणतात?

1. विकारी शब्द 
2. अविकारी शब्द 
3. शब्दयोगी अव्यय 
4. उभयान्वयी अव्यय

क्र.	प्रश्न	उत्तर
1	शब्दांच्या जाती किती?	8
2	शब्दांच्या जाती पैकी खालीलपैकी कोणती जात विकारी आहे?	नाम
3	शब्दांच्या विकारी जाती किती?	4
4	शब्दांच्या अविकारी जाती किती?	4
5	शब्दाचा लिंग, वचन आणि विभक्ती मध्ये बदल होतो अशा शब्दांना काय म्हणतात?	विकारी शब्द

 

शब्दांच्या जाती प्रश्न भाग 2 | Shabdanchya jati Marathi vyakaran

प्रश्न :ज्या शब्दाचा लिंग, वचन आणि विभक्ती मध्ये बदल होत नाही अशा शब्दांना काय म्हणतात?

1. अविकारी शब्द 
2. विकारी शब्द 
3. शब्दयोगी अव्यय 
4. उभयान्वयी अव्यय 

प्रश्न :खालील वाक्यातील अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा. 

• दीपक लांब काठी आणण्यासाठी गेला 
• दीपक काठी आणण्यासाठी लांब गेला. 

1. विशेषण, क्रियाविशेषण 
2. शब्दयोगी अव्यय, क्रियापद 
3. नाम, विशेषण 
4. यापैकी नाही

प्रश्न :पुढील वाक्यातील अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा. विवेक हा चांगला मुलगा आहे. 

1. विशेषण 
2. क्रियापद 
3. सर्वनाम 
4. नाम 

प्रश्न :अविकारी शब्दांनाच ……. असे म्हणतात?

1. अव्यय 
2. सव्यय 
3. नाम 
4. यापैकी नाही 

प्रश्न :शब्दांच्या जातीतील खालीलपैकी अविकारी जात ओळखा? 

1. शब्दयोगी अव्यय 
2. नाम 
3. सर्वनाम 
4. विशेषण 

अधिक माहिती करिता येथे क्लिक करा