Maharashtra Police Structure and Posts – या लेखामध्ये आपण महाराष्ट्रातील पोलीस रचना व पदे याविषयी संपूर्ण माहिती पाहिलेली आहे हा लेख अभ्यास केल्यानंतर तुम्हाला या घटकातील एकही गुण जाणार नाही याची 100 % खात्री आहे.
महाराष्ट्र पोलीस रचना व पदे – २५ गुण | Maharashtra Police Structure and Posts – 25 Marks
- दिनांक 2 जानेवारी 1961 रोजी पोलीस दलाची स्थापना झाली. त्यादिवशी पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी महाराष्ट्र पोलिसांचा ध्वज प्रदान केला. त्या दिवसापासून दोन जानेवारी हा दिवस महाराष्ट्र पोलीस स्थापना दिवस किंवा पोलीस रेझिंग डे म्हणून संपूर्ण महाराष्ट्रामध्ये ओळखला जातो.
- महाराष्ट्र मध्ये एकूण बारा पोलीस आयुक्तालय आहेत त्यातील मीरा-भाईंदर वसई विरार हे बारावी पोलीस आयुक्तालय आहे. धाराशिव या शहरांमध्ये पोलीस आयुक्तालय नाही.
- महाराष्ट्र मध्ये एकूण असलेल्या आयुक्तालयांपैकी सर्वात जास्त आयुक्तालय ही ठाणे जिल्ह्यामध्ये आहेत. यामध्ये ठाणे शहर, नवी मुंबई, मीरा भाईंदर व वसई विरार ही आयुक्तालय येतात.
- दक्षता हे दर महिन्याला प्रसिद्ध होणारे मासिक आहे.
- महाराष्ट्र पोलीस दलाचा झेंड्याचा रंग गडद निळा असून त्याच्यामध्ये पांढऱ्या अक्षरांमध्ये पोलीस खात्याचे ब्रीदवाक्य लिहून हाताचा पंजा दाखविला आहे.
- महाराष्ट्र पोलीस दलाच्या ध्वजावरती हसलेला हाताचा पंजा हा काय दर्शवतो – अभय निदर्शक
- दिनांक 2 जानेवारी 1961 रोजी महाराष्ट्र पोलीस दलाची पुनर्रचना झाली आणि स्थापना झाली तेव्हा भारताचे पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी महाराष्ट्र पोलीस यांना ध्वज प्रदान केला होता.
- महाराष्ट्र पोलीस दलाचा पोलीस स्मृतीदिन हा 21 ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जातो तर स्थापना दिवस किंवा रेझिंग डे हा 2 जानेवारी रोजी साजरा केला जातो.
- महाराष्ट्र राज्याचे पोलीस मुख्यालय हे मुंबई येथे असून तिथूनच महाराष्ट्राचे पोलीस महासंचालक काम करत असतात.
- पोलीस खात्याचे ब्रीदवाक्य काय आहे – सदरक्षणाय खलनिग्रहणाय
महाराष्ट्र पोलीस रचना व पदे – २५ गुण | Maharashtra Police Structure and Posts – 25 Marks
- पोलीस कॉन्स्टेबल या पदावर असलेल्या व्यक्तीची हेड कॉन्स्टेबल या पदावर ती पदोन्नती दहा वर्षांनी होते. 2022 अगोदर पोलीस कॉन्स्टेबल या पदावरुन पोलीस नाईक हे पद मिळत असे परंतु त्यानंतर पोलीस नाईक हे पद रद्द झाल्यानंतर आता पोलीस कॉन्स्टेबल या पदावरून डायरेक्ट हेड कॉन्स्टेबल हे पद पोलीस खात्यात दहा वर्षे झाल्यानंतर मिळते.
- पोलीस खात्यामध्ये पोलीस निरीक्षक पद आहे जे फक्त आणि फक्त पदोन्नतीनेच मिळू शकते. पोलीस उपनिरीक्षक म्हणजेच PSI या पदावरती भरती झाल्यानंतर पदोन्नतीने पोलीस निरीक्षक ही पदवी मिळते. हे एकमेव पद आहे जे पदोन्नतीने मिळते बाकी पदेही भरली जातात.
- महाराष्ट्र पोलीस दलामध्ये पोलीस नाईक पद अस्तित्वातच नाही. पोलीस नाईक हे पण 2022 पूर्वी अस्तित्वात होते परंतु आता सध्या 2022 च्या शासन निर्णयानुसार पोलीस नाईक हे पद रद्द करण्यात आलेले आहे.
- पोलीस खात्यामध्ये पोलीस शिपाई हे सर्वात कनिष्ठ तर अप्पर पोलीस महासंचालक हे सर्वोच्च पद आहे.
- साधारणतः पाच ते सहा जिल्ह्यांकरता मिळून एक परिक्षेत्र असते. त्या एका परिक्षेत्रावरती विशेष पोलीस महानिरीक्षक ही प्रमुख अधिकारी म्हणून काम करतात.
- पोलीस खात्याच्या वर्दीमध्ये खांद्यावरती तीन स्टार व म.पो.से. असे लिहिले असलेले पद – पोलीस उपाधीक्षक. पोलीस उपाधीक्षक हे जर ग्रामीण भागात असतील तर त्यांना डीवायएसपी तर शहरी भागात असतील तर त्यांना एसीपी असे म्हणतात.
- पोलीस उपनिरीक्षक व निरीक्षक या दोन्ही पदांकरिता लाल नळी पीत व मपसे असे लिहिलेले असते तर पोलीस उपनिरीक्षक या पदास दोन स्टार तर पोलीस निरीक्षक या पदास तीन स्टार दिलेल्या असतात.
- महाराष्ट्र पोलीस दलातील पंचकोनी तारा हे पारंपारिक चिन्ह आहे.
- जिल्हास्तरावरती पोलीस खात्याचा प्रमुख पोलीस अधीक्षक असतो.
- नक्षलवाद्यांचा मुकाबला करण्याकरिता महाराष्ट्र पोलीस दलामध्ये सी 60 बल बनविण्यात आले आहे. गडचिरोली सारख्या विभागामध्ये नक्षलवादी यांचा मुकाबला करण्याकरिता तेथील स्थानिक आदिवासींना पोलीस दलामध्ये भरती करून घेऊन त्यांना योग्य ते प्रशिक्षण देऊन साठ लोकांची एक टीम करण्यात आली त्यास सी 60 असे नाव देण्यात आले.
- महाराष्ट्र पोलीस अकॅडमी नाशिक येथे आहे. नाशिक येथील त्रंबक रोड येथे महाराष्ट्र पोलीस अकॅडमी आहे.
- 26/11 च्या हल्ल्यानंतर अशा दहशतवादी हल्ल्यांना रोखण्याकरिता फोर्स वन यंत्रणा स्थापन करण्यात आली. फोर्स वनचे मुख्यालय हे गोरेगाव येथे असून त्यात 200 हून अधिक जवान या पथकामध्ये कार्यरत आहेत.
- नॅशनल पोलीस अकॅडमी हैदराबाद येथे आहे. तेलंगणा राज्यातील हैदराबाद येथे नॅशनल पोलीस अकॅडमी आहे.
- एम आय ए ही एजन्सी महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यामध्ये आहे. महाराष्ट्र इंटेलिजन्स एजन्सी (MIA) सुरक्षेच्या दृष्टीने महत्त्वाची असलेली गोपनीय माहिती गोळा करण्याचे काम करते हेचे मुख्यालय पुणे येथे आहे.
- पोलीस संशोधन केंद्र ही संस्था महाराष्ट्रातल्या पुणे शहरामध्ये आहे. पोलीस संशोधन केंद्र (CPR) ही संस्था पोलीस खात्यासंदर्भातील विविध प्रकारचे संशोधन करत असते. ही संस्था पुणे ग्रामीण पोलीस अधीक्षक कार्यालय याच्या जवळ आहे.
महाराष्ट्र पोलीस रचना व पदे – २५ गुण | Maharashtra Police Structure and Posts – 25 Marks
- Maharashtra Police Structure and Posts – 25 Marks
- The police force was established on 2 January 1961. On that day, Pandit Jawaharlal Nehru presented the Maharashtra Police flag. From that day on January 2, the day is known as Maharashtra Police Establishment Day or Police Raising Day throughout Maharashtra.
There are total twelve police commissionerates in Maharashtra, out of which Mira-Bhainder Vasai Virar is the twelfth police commissionerate. There is no Police Commissionerate in Dharashiv towns. - Out of the total number of commissionerates in Maharashtra, Thane district has the highest number of commissionerates. This includes Thane City, Navi Mumbai, Mira Bhayander and Vasai Virar commissionerates.
- Vigilance is a monthly magazine.
- The color of the flag of Maharashtra Police Force is dark blue with the motto of the police department written in white letters and showing the claw of the hand.
- What does the claw of the smiling hand on the flag of the Maharashtra Police Force represent – Abhay Demonstrator
- When the Maharashtra Police Force was restructured and established on 2 January 1961, the Prime Minister of India, Pandit Jawaharlal Nehru, presented the flag to the Maharashtra Police.
- Police Smriti of Maharashtra Police Force
- Day is celebrated on 21st October while Foundation Day or Raising Day is celebrated on 2nd January.
- The Police Headquarters of Maharashtra State is in Mumbai and the Director General of Police of Maharashtra is working from there.
- What is the motto of the police department – Sadrakshanaya Khalnigrahanay
महाराष्ट्र पोलीस रचना व पदे – २५ गुण | Maharashtra Police Structure and Posts – 25 Marks
- A person holding the post of Police Constable is promoted to the post of Head Constable after ten years. Before 2022, the post of Police Constable used to get the post of Police Naik, but after the abolition of the post of Police Naik, now from the post of Police Constable, the post of Direct Head Constable is given after ten years in the police department.
- Police Department has the post of Police Inspector which can be obtained only and only by promotion. After recruitment to the post of Police Sub-Inspector i.e. PSI, one gets promoted to the rank of Police Inspector. This is the only post which is available by promotion other posts are also filled.
- Police Naik post does not exist in Maharashtra Police Force. Police Naik also existed before 2022 but now as per the government decision of 2022 the post of Police Naik has been abolished.
- Constable is the lowest rank in the police department and Director General of Police is the highest rank.
- Usually there is one constituency for five to six districts. The Special Inspector General of Police acts as the chief officer in that area.
- In the uniform of the police department, three stars on the shoulder and M.P.O.S. Post written as – Deputy Superintendent of Police. The Deputy Superintendent of Police is called DYSP in rural areas and ACP in urban areas.
- For both the posts of Sub-Inspector of Police and Inspector, Lal Nali Peet and Mpse are written, while the post of Sub-Inspector of Police is given two stars and the post of Police Inspector is given three stars.
- The pentagonal star is the traditional insignia of the Maharashtra Police Force.
- At the district level, the head of the police department is the Superintendent of Police.
- C60 Force has been formed in Maharashtra Police Force to fight Naxalites. To combat Naxalites in a district like Gadchiroli, the local tribals were recruited into the police force and given proper training to form a team of sixty people named C60.
- Maharashtra Police Academy is located in Nashik. Maharashtra Police Academy is located at Trimbak Road in Nashik.
- After 26/11 attacks Force One to prevent such terrorist attacks
- The system was established. The headquarters of Force One is in Goregaon and more than 200 jawans are working in this team.
- at National Police Academy Hyderabad
- is The National Police Academy is located in Hyderabad, Telangana state.
- MIA is an agency located in Pune district of Maharashtra. The Maharashtra Intelligence Agency (MIA) is headquartered in Pune and works to collect classified information of security importance.
- Police Research Center is an organization located in the city of Pune in Maharashtra. Center for Police Research (CPR) is an organization that conducts various types of research related to the police department. This institution is near Pune Rural Superintendent of Police.